سازمان تجارت جهانی (WTO) یک سازمان بینالمللی است؛ که قوانین جهانی تجارت را تنظیم و اختلافات بین اعضا را حل و فصل میکند. اعضای سازمان تجارت جهانی کشورهایی هستند که موافقتنامههای (حدود ۳۰ موافقتنامه) این سازمان را امضا کردهاند. مقر سازمان تجارت جهانی در ژنو، سویس قرار دارد. تا نوامبر ۲۰۰۶، ۱۵۰ کشور عضو این سازمان شدهاند. [۱] ویتنام در حال حاضر جدیدترین عضو این سازمان محسوب میشود.
سازمان تجارت جهانی (WTO) یک سازمان بینالمللی است؛ که قوانین جهانی تجارت را تنظیم و اختلافات بین اعضا را حل و فصل میکند. اعضای سازمان تجارت جهانی کشورهایی هستند که موافقتنامههای (حدود ۳۰ موافقتنامه) این سازمان را امضا کردهاند. مقر سازمان تجارت جهانی در ژنو، سویس قرار دارد. تا نوامبر ۲۰۰۶، ۱۵۰ کشور عضو این سازمان شدهاند. [۱] ویتنام در حال حاضر جدیدترین عضو این سازمان محسوب میشود.
اهدافی که سازمان تجارت جهانی برای خود تعریف کرده است بدین شرح میباشد [۲]:
وضعیت عضویت کشورها تا دسامبر ۲۰۰۵
عضو
تقاضای عضویت در
جریان است.
تقاضای عضویت در
جریان نیست.
بدون روابط رسمی با
سازمان
این سازمان همچنین برای دستیابی به اهداف تعیین شده، اصولی را تدوین کردهاست که کشورهای عضو میبایست به این اصول پایبند باشند و درصورت پایبند نبودن، مجازاتهایی علیه این کشورها اعمال میشود. مهمترین این اصول عبارتاند از [۲]:
1. اصل عدم تبعیض و اصل دولت کاملة الوداد (به معنی (MOST FAVORED NATION (MFN) CLAUSE): طبق این اصل، اگر کشوری امتیاز بازرگانی یا تعرفهای را در مورد یکی از کشورهای عضو اعمال نماید، این امتیاز یا تعرفه میبایست در مورد تمام شرکای تجاری عضو سازمان تجارت جهانی تعمیم یابد. البته این اصل یک استثنا نیز دارد که به همگراییهای اقتصادی مانند اتحادیههای گمرکی بین چند کشور مربوط میشود. این استثنا بدین معناست که سازمان تجارت جهانی، سایر پیمانهای تجاری (مانند اتحادیه اروپا یا نفتا) را نیز به رسمیت میشناسد.
2. استفاده از محدودیتهای غیرتعرفهای در تجارت همچون سهمیهبندی و صدور پروانه واردات ممنوع است و کشورها تنها با استفاده از وضع تعرفههای گمرکی مجازند از صنایع داخلی حمایت نمایند.
3. پس از حذف موانع تجاری غیرتعرفهای، کشورها میبایست تعرفههای گمرکی خود را تثبیت نمایند و بهتدریج آن را کاهش دهند. البته این اصل نیز در مورد محصولات کشاورزی در کشورهایی که با مشکلات در پرداختها مواجه هستند، استثنا قایل شدهاست.
4. برای کمک به رقابت محصولات تولیدی در کشورهای در حال توسعه، برقراری نظام تعرفههای ترجیحی با هدف اعطای امتیـــازات تجاری به بعضی از فـرآوردههای این کشورها مجاز است.
5. کشورها مجاز به انجام هرگونه اقدامی که جنبه فروش زیرقیمت تمام شده (DUMPING) داشته باشد، نیستند.
6. لازم است کشورها در مورد کالاهای داخلی و وارداتی رفتار کاملاً یکسانی داشته باشند.
7. انجام مشورت در مورد سیاستهای بازرگانی با دیگر اعضا و حل وفصل اختلافات ناشی از روابط تجاری از طریق مذاکره.
سازمان تجارت جهانی برای دستیابی به موافقتنامههای مورد تایید اعضا و نیز نظارت بر حسن انجام آنها از وجود ارکان مختلف تصمیمگیری، نظارتی، اجرایی و حقوقی بهره میبرد. این ارکان عبارتاند از: کنفرانس وزیران، شورای عمومی، رکن حل اختلاف، رکن بررسی خط مشی تجاری و شوراها.
کنفرانس وزیران بالاترین رکن سازمان تجارت جهانی است و نمایندگان همه اعضا را دربر میگیرد. اختیارات کنفرانس وزیران عبارت است از: محقق ساختن کارکردهای سازمان، اتخاذ اقدامات لازم در این راستا و تصمیمگیری در زمینه توافقنامههای تجارت چندجانبه در صورت درخواست هریک از اعضا.
جلسات کنفرانس وزیران حداقل هر دو سال یک بار تشکیل میشود. کنفرانس وزیران سازمان تجارت جهانی برای اولین بار در دسامبر سال ۱۹۹۶ در سنگاپور تشکیل شد. این کنفرانس همچنین در سالهای ۱۹۹۸ در ژنو، ۱۹۹۹ در سیاتل آمریکا، ۲۰۰۱ در دوحه قطر، ۲۰۰۳ در کنکان مکزیک و ۲۰۰۵ در هنگکنگ برگزار شد.
نوشتار اصلی: کنفرانس وزرایWTO در سال 1996
کنفرانس افتتاحیه وزرا در سال 1995 در سنگاپور برگزار گردید. عدم توافق اقتصادهای کاملا پیشرفته و در حال توسعه در این کنفرانس بر سر مسایل مطروحه عیان شد و به آنها عنوان " مسایل سنگاپور " را بخشید .
نوشتار اصلی: کنفرانس وزرایWTO در سال 1998
این کنفرانس در سوئیس برگزار شد.
نوشتار اصلی: کنفرانس وزرایWTO در سال 1999
این کنفرانس در سیاتل واشنگتن برگزار شد و به شکست انجامید تظاهرات گسترده و تلاش پلیس وگارد ملی برای کنترل جمعیت معترض توجه جهانیان را به خود جلب نمود.
نوشتار اصلی: کنفرانس وزرایWTO در سال2001
این کنفرانس در دوحه برگزار شد .
نوشتار اصلی: کنفرانس وزرایWTO در سال2003
این کنفرانس در کنکون مکزیکو و با هدف توافق برسر گفتگوهای دور دوحه انجام گرفت . ائتلاف کشور جنوب جی .2 ( به رهبری هند ، چین و برزیل ) با تقاضای شمالی ها مبنی بر پذیرش به اصطلاح « مسایل سنگاپور » مخالفت کردند و خواستار پایان پرداخت یارانه کشاورزی در اتحادیه اروپایی و ایالات متحده شدند . مذاکرات بی هیچ نتیجهای متوقف شد .
نوشتار اصلی: کنفرانس وزرایWTO در سال2005
کنفرانس مذکور در هنگ کنگ و از 13 دسامبر تا 18 دسامبر سال 2005 برگزار گردید . اگر قرار بود مذاکرات دوحه پس از چهار سال پیشرفتی داشته باشد این کنفرانس بسیار جالبی بود این روند میشد به نتیجه گیری از دور جدید مذاکرات در سال 2006 منتهی شود . دراین کنفرانس کشورها تصمیم گرفتند تا پایان سال 2013 هر گونه یارانه برای صادرات محصولات کشاوری خود را قطع کنند و تا پایان سال 2006 نیز پرداخت یارانه برای صادرات پنبه را متوقف سازند . بعلاوه بحث کشورهای در حال توسعه این بود که باید به کالاهای بدون تعرفه و آزاد از کشورهای دارای کمترین سطح توسعه هم دسترسی داشته باشند . همه کالاها به جز تسلیحات نظامی از سوی اتحادیه اروپایی تا سقف 3 درصد از خطوط تعرفهای معاف شدند . سایر مسایل مهم نیز به مذاکرات بیشتر وکامل شدن در پایان سال 2006 موکول شدند .
شورای عمومی ، عالیترین رکن تصمیمگیری بعد از کنفرانس وزیران در سازمان تجارت جهانی است که درباره موضوعات روزمره و کارکردهای این سازمان نظر میدهد. مقر این شورا در ژنو قرار دارد و معمولاً هردو ماه یک بار تشکیل جلسه میدهد. شرکتکنندگان در جلسات شورای عمومی را نمایندگان همه اعضا (معمولاً سفرا یا معادل آنها) تشکیل میدهند. شورای عمومی مستقیماً به کنفرانس وزیران گزارش میدهد.
ممکن است یک دولت عضو سازمان مدعی شود که عضو دیگری معاهده یا تعهدی را برخلاف مصالح وی نقض نمودهاست. در چنین شرایطی، شورای عمومی بهعنوان رکن حل اختلاف تشکیل جلسه میدهد.
شورای عمومی، همچنین میتواند بهعنوان رکن بررسی خط مشی تجاری تشکیل جلسه دهد. این رکن ریاست، قوانین و رویه خاص خود را دارد و به تجدیدنظر در سیاستهای تجاری اعضا برای آماده کردن آن در مکانیزم بازنگری در سیاست تجاری میپردازد. در ابتدای هرسال ریاست و دو معاونت این رکن از بین اعضا برای یک سال انتخاب میگردند.
شوراها برای اجرای وظایف سازمان تجارت جهانی و عموماً زیر نظر شورای عمومی تشکیل میشوند. این شوراها بهصورت تخصصی وظیفه بررسی و تدوین موافقتنامههای عمومی را بر عهده دارند. این شوراها عبارتاند از:
1. شورای تجارت کالا: شورای تجارت کالا وظیفهٔ بررسی و نظارت بر موافقتنامههای چندجانبه مربوط به تجارت کالا را برعهده دارد. سیزده موافقتنامه در زمینهٔ تجارت کالا به امضای اعضای سازمان تجارت جهانی رسیدهاست که مهمترین آنها، موافقتنامه عمومی تعرفه و تجارت و توافقات مربوط به آن میباشد.این شورا ۱۰ کمیته دارد که هرکدام در زمینه خاصی فعالیت میکند (مانند کشاورزی، دستیابی به بازار، یارانهها، اقدامات ضدفروش زیر قیمت تمام شده و غیره).
2. شورای تجارت خدمات: بررسی و نظارت بر موافقتنامه عمومی تجارت خدمات برعهدهٔ شورای تجارت خدمات است. شرکت در این شورا برای تمام اعضای سازمان تجارت جهانی آزاد است. کمیته خدمات مالی، کمیته تعهدات مشخص و گروههای کاری آیین نامههای داخلی و قواعد موافقتنامه عمومی تجارت خدمات، جزو ارکان متمم حاضر در این شوراست.
3. شورای جنبههای مرتبط با تجارت حقوق مالکیت فکری: حقوق مالکیت معنوی، حقوقی است که افراد بهواسطه خلق اندیشهها و ایدهها از آن برخوردارند. این شورا وظیفهٔ بررسی و نظارت بر کارکردهای موافقتنامههای مربوط به مالکیت معنوی را برعهده دارد.
4. کمیتهها و سایر بدنههای متمم: سه کمیتهٔ اصلی در سازمان تجارت جهانی وجود دارد:
وظایف این کمیتهها بر مبنای موافقتنامههای تجاری چندجانبه و مصوبات شورای عمومی تعریف میشود. عضویت در این کمیتهها برای تمامی اعضای سازمان تجارت جهانی آزاد است.
همچنین کمیتههای تجارت و محیط زیست و موافقتنامههای منطقهای تجاری نیز زیر نظر شورای عمومی فعالیت میکنند.
وضعیت عضویت در سازمان تجارت جهانی : اعضای اصلی ( شامل نمایندگان دوگانه اتحادیه اروپا مشغول تهیه گزارشات برای سازمان و یا تامین شرایط تطبیق اعضایی که کالاها و یا خدماتشان پذیرفته شده در حال بررسی نظامنامه یا رژیم تجاری اعضای فعلاً ناظر توقف مذاکرات و یا هیچ مذاکرهای صورت نگرفته مناطق بی میل
عضویت در سازمان تجارت جهانی مستلزم پذیرفتن اصول و معاهدات متعددی است که مورد قبول کشورهای عضو قرار گرفتهاست. این مراحل شامل تقاضای عضویت، پذیرش درخواست (الحاق به عنوان عضو ناظر)، تدوین گزارش سیاستهای تجاری کشور، تشکیل گروه کاری الحاق و در نهایت مذاکرات دوجانبه و چندجانبهای بهمنظور تعیین شرایط عضویت و حصول توافق برای الحاق میباشد[۲]. هم اکنون سازمان تجارت جهانی 153 عضو دارد ( نزدیک به تمامی 123 کشوری که اجلاس اروگوئه شرکت کردند , امروز در این سازمان عضو دائم شده اند )[۳] بیست و هفت بخش از اتحادیه اروپا نیز به عنوان نمایندگان اتحادیه حضور دارند [۴]اعضا می بایست در طی مراوداتی با دیگر کشورهای عضو تعامل داشته باشند و لزوم عضویت در سازمان این امر را تایید نمیکند که کشورها میتوانند در منطقه اقلیمی خود خودکفا باشند و یا به استقلال دیگر کشورها صدمهای وارد بیاورند .
کشور ایران یکی از کشورهای متقاضی الحاق به سازمان تجارت جهانی است. اولین درخواست ایران برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی در ۱۹ جولای ۱۹۹۶ به این سازمان ارسال شد. ایران در ۲۶ مه ۲۰۰۵ به عنوان عضو ناظر سازمان تجارت جهانی پذیرفته شد.[۱] گروه کاری ایران برای پیوستن به این سازمان هنوز تشکیل نشدهاست. از 21 مردادماه 1386 نیز با اینکه تشکیل رژیم تجاری در دستور کار قرار گرفته است ولی هنوز با گذشت روزها هیچ خبری از ارائه این گزارش که قرار است پیشنویسی به منظور تشکیل مقدمات شروع رعایت هفت بند , شرایط سازمان تجارت جهانی باشد , وجود ندارد و این در حالی است که تا این تاریخ 3سال و نیم از عضویت ناظر ایران در سازمان جهانی تجارت میگذرد و متاسفانه هنوز گامهای ابتدایی برای شروع مذاکرات الحاق از سوی ایران برداشته نشده است، در حالی که به گفته مقامات مسوول، مذاکرات ایران از تشکیل گروه کاری گرفته تا تعیین رییس و سایر مراحل 7 سال به طول میانجامد و ایران هنوز در ابتدای این راه 7 ساله نیز قرار نگرفته است.ایران در حالی نسبت به ارائه گزارش رژیم تجاری خود به سازمان جهانی تجاری تعلل میکند که هدف قدرت برتر شدن در منطقه را مطابق سند چشمانداز بیست ساله دنبال میکند. [۵]
اولین ویرایش یادداشت نظامنامه تجارت خارجی (گزارش رژیم تجاری ایران) در سال 1378 تهیه شده که طی سنوات بعد متناسب با تغییرات در قوانین و مقررات گزارش اولیه به طور مکرر مورد بازبینی و تکمیل قرار گرفته است. دو ماه پس از پذیرش درخواست الحاق ایران توسط شورای عمومی سازمان جهانی تجارت در پنجم خردادماه سال 1384، آخرین ویرایش گزارش رژیم تجاری جهت بررسی و ارائه نظرات دستگاهها، انجام بررسیها و اعمال تغییرات و تعدیلات لازم در سال 85 به دولت ارائه شد. بررسی درخواست عضویت ایران در سازمان جهانی تجارت 9 سال به طول انجامید. به نحوی که تا پنج سال تقاضای عضویت ایران در شورای عمومی سازمان مطرح نشد و پس از طرح نیز تا چهار سال اجماع در این زمینه صورت نگرفت و در نهایت پس از 9 سال درخواست ایران در پنج خرداد 84 با اجماع کشورها مواجه و پذیرفته شد و ایران به عنوان عضو ناظر پذیرفته شد . تمام اینها در حالی است که میانگین زمان عضویت دیگر کشورهایی که سال 1995 به این سو , در سازمان عضو شده اند چیزی حدود هفت سال بوده است . [۶]
1- ارائه نظامنامه رژیم تجاری ایران به سازمان تجارت جهانی .
2- بررسی و پرسش در مورد گزارش و نظامنامه از ایران و همچنین بررسی شرایط و ضوابط مورد نظر که طی اولین نشست بعدی انجام خواهد گرفت .
3- در مرحله سوم , که یکی از مهمترین بخشهاست . ایران با دیگر اعضا وارد مذاکرات چند جانبه میشود و به این ترتیب شرایط و ضوابطی که ایران ملزم به رعایت آنها در صورت عضو شدن در سازمان است , مورد بررسی قرار میگیرد .
4- در مرحله چهارم که بیشتر اوقات در حین مرحله پیشین انجام میگیرد , مذاکرات دو جانبه بین ایران و دیگر اعضا صورت میگیرد که باید منجر به توافقی محکم گردد . این توافقات شامل تعهدات و امتیازاتی است که بایست بین کشورها رعایت گردد .
5- نتایج مذاکرات ایران در مراحل سوم و چهارم شامل سه سند جداگانه خواهد بود که باید در مرحله پنجم به تصویب نهایی اعضای کارگروه برسد.
1-5 سند اول شامل خلاصه توافقات و شرایط پذیرش عضویت است .
2-5 سند دوم شامل خلاصه مذاکرات بین ایران و دیگر کشورهاست .
3-5 سند سوم شامل خلاصه مذاکرات دوجانبه بین ایران و کشورهای عضو دیگر است .
6- ودست آخر در مرحله ششم گزارشات نهایی به شورای عمومی سازمان ارایه و عضویت قطعی میگردد . قابل توجه است که تمامی اسناد مربوط به الحاق هر کشوری به سازمان جهانی تجارت در تمامی مراحل مورد بررسی در کارگروه , محرمانه بوده و تنها پس از تصویب شورای عمومی این سازمان قابل انتشار است. پس از تصویب نهایی اسناد الحاقی ایران به سازمان تجارت جهانی در شورای عمومی یا کنفرانس وزیران این سازمان، سه ماه به ایران مهلت داده میشود تا مصوبه شورای عمومی سازمان تجارت جهانی را در مجلس به تصویب برساند. پس از گذشت مهلت 30 روزه، دولت باید این تائیدیه را به اطلاع دبیرخانه این سازمان برساند . پس از گذشت این مراحل، ایران به عضویت کامل و دائم در سازمان تجارت جهانی در خواهد آمد. [۷]
1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ پایگاه اینترنتی سازمان تجارت جهانی
2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ اسفندیاری، امیر. «ساختار سازمان تجارت جهانی». تدبیر. تیر ۱۳۸۴. شماره۱۵۸،
3. ↑ For an updated list of WTO members, see here Members and Observers, World Trade Organization
4. ↑ J.H. Jackson, Sovereignty, 109
5. ↑ روزنامه دنیای اقتصاد ؛ یکشنبه 31 شهریور 1387 ؛ محبوبه فکوری
6. ↑ روزنامه دنیای اقتصاد ؛ یکشنبه 31 شهریور 1387 ؛ محبوبه فکوری
7. ↑ روزنامه دنیای اقتصاد ؛ یکشنبه 31 شهریور 1387 ؛ محبوبه فکوری
فقط لینکاش بد رنگه!!!!!!!!!
سلام. ممنون بابت حسن توجه شما. بلاگ اسکای قالبای بهتری نداره که جذابتر باشه. سعی میکنم بهترشو انتخاب کنم.